جایزۀ اسکار معتبرترین و مشهورترین جایزۀ سینمایی بهخصوص برای فیلمهای هالیوودی است. نام کامل و اصلی این جایزه، جایزۀ شایستگی یا لیاقت آکادمی است که عموماً بهنام اسکار شناخته میشود. در کنار نامزدی و معرفی بهترین فیلمها و رشتههای مربوط به فیلم، این جشنواره هرسال اتفاقاتی بهوجود آورده که بر دنیای فیلمسازی و حتی جریانهای اجتماعی تأثیر گذاشته است. این حواشی جالب از حقوق رنگینپوستان تا دلایل سیاسی برای رد جایزه توسط نامزدهای اسکار سال های مختلف را شامل میشود. بیشتر این حواشی در مراسم اهدای جایزه اسکار اتفاق افتادهاند که باعث تعجب حضار و دنبالکنندگان نامزدهای اسکار شدهاند.
در واقع نام «اسکار» نیز یکی از حواشی مراسم بوده است، زیرا در سال 1931 مسئول برگزاری مراسم با دیدن تندیس میگوید که بسیار به عمویش بهنام اسکار شباهت دارد. در ادامه مهمترین این اتفاقها و حواشی را به تفکیک سال بررسی میکنیم.
مراسم اسکار سال 1935
در دورانی که فیلم های وسترن مشهورترین و مقبولترین ژانر فیلم هالیوودی بودند، فیلم «نیمروز» نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم شد اما در کمال شگفتی به «بزرگترین نمایش روی زمین» باخت، در حالی که بازیگران آن بسیار قدرتمندتر از «نیمروز» ظاهر شده بودند.
مراسم اسکار سال 1940
هتی مکدنیل اولین بازیگر آمریکایی سیاهپوست بود که در جمع نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن در فیلم بربادرفته قرار گرفت و درنهایت موفق شد جایزه را از آن خود کند. اهمیت این جایزه از این نظر است که آن دوران، دوران جداسازی نژادی در آمریکا بود و سیاهان حق نداشتند حتی از آبخوری مخصوص سفیدپوستان استفاده کنند یا در جمع آنها قرار بگیرند و ازدواج بین نژادی نیز ممنوع بود.
در مراسم سال 1940 خانم مکدنیل مجبور بود روی یک صندلی در انتهای سالن و جدا از سایر نامزدهای اسکار بنشیند. او پس از دریافت جایزۀ خود گفت: «از صمیم قلب امیدوارم که همواره مایۀ اعتبار نژادم و صنعت سینما باشم».
مراسم اسکار سال 1943
گریر گارسون از نامزدهای اسکار بهترین بازیگر زن در فیلم «خانم مینیور» بود که توانست اسکار ببرد. او سخنرانی بعد از دریافت جایزه را با تشکر از جمع حاضر شروع کرد و پس از آن با گفتن اینکه میخواهد کمی بیشتر حرف بزند. او پنج و نیم دقیقه تا انتهای مراسم و پس از نیمهشب حرف زد که طولانیترین سخنرانی پس از دریافت جایزه است. بسیاری از برندگان سخنرانی نمیکنند یا صحبتهای خود را در چند ثانیه خلاصه میکنند. پس از این اتفاق آکادمی اسکار زمان مجاز سخنرانی را محدود اعلام کرد.
مراسم اسکار سال 1964
سیدنی پوآتیه یکی از نامزدهای اسکار بهترین بازیگر مرد برای بازی در فیلم «ستیزهجویان» بود که پس از برنده شدن، اولین مرد سیاهپوست دارندۀ اسکار در این بخش بهحساب میآمد. همانطور که گفتیم در آن دوران سیاهپوستان حقوقی بسیار پایینتر از شهروندان آمریکایی داشتند و خوشوبش پوآتیه با مجری مراسم موردانتقاد بسیاری واقع شد.
برندۀ سیاهپوست بعدی در این رشته دنزل واشینگتن است که 38 سال پس از سیدنی پوآتیه انتخاب شد و همین اهمیت جایزۀ پوآتیه را بیش از پیش مشخص می کند. پوآتیه سال 2002 اسکار افتخاری گرفت و دربارۀ اسکار قبلیاش گفت: «شبی خاص بود و پیشرفت را نشان میداد. نشاندهندۀ پذیرش دموکراسیای بود که سالها در حال پخته شدن بود».
مراسم اسکار سال 1969
از میان نامزدهای اسکار بهترین بازیگر زن مراسم سال 1969، دو بازیگر یعنی کاترین هپبورن برای بازی در فیلم شیر در زمستان و باربارا استرایسند برای بازی در فیلم دختر شوخ رأیهای برابر کسب کردند. این اولین دفعهای بود که در این رشته چنین اتفاقی میافتاد و در نتیجه به هر دو بازیگر جایزه اعطا شد. هر دو دقیقاً 3030 رأی بهدست آوردند اما کاترین هپبورن در این مراسم غایب بود بنابراین تنها باربارا استرایسند روی صحنه رفت.
مراسم اسکار سال 1972
نام چارلی چاپلین برای همگان آشناست. این بازیگر، کارگردان، نویسنده و تهیهکننده حین دریافت جایزۀ اسکارش دوازده دقیقه ایستاده تشویق شد که طولانیترین تشویق تاریخ در مراسم اسکار است. اهمیت این اتفاق در این است که بهدلیل اتهام گرایشهای کمونیستی، چارلی چاپلین بیست سال از کشورش دور بود و پس از بازگشت به او جایزۀ افتخاری اسکار بهپاس سالها تلاشش برای سینما مخصوصاً سینمای صامت داده شد. او پس از رفتن روی صحنه گفت: «واژهها بهنظر پوچند، تنها میتوانم بگویم ممنونم که مرا مفتخر به دعوت به اینجا کردید».
مراسم اسکار سال 1973
مارلون براندو، یکی از پرافتخارترین چهرههای سینما، از نامزدهای اسکار بهترین بازیگر مرد برای بازی در فیلم پدرخوانده بود و موفق شد برنده شود اما خودش در مراسم دریافت جایزه حاضر نشد و در واقع جایزه را رد کرد. بهجای براندو، زنی سرخپوست در مراسم روی صحنه رفت و خود را ساچين ليتلفيدر معرفی کرد. او که لباس سنتی سرخپوستها را بهتن داشت به حضار گفت: «متأسفانه او (مالون براندو) نمیتواند این جایزه را بپذیرد و علتش رفتار امروز صنعت سینما با سرخپوستان آمریکایی است».
برخی از حضار او را تشویق و برخی دیگر مسخرهاش کردند اما براندو بعدها گفت که اصلاً از کارش پشیمان نیست، زیرا به یک سرخپوست این فرصت را داده تا صدایش را به گوش 85 میلیون نفر برساند. در همین دوره بود که انتخاب باب فاسی بهعنوان بهترین کارگردان، تعجب مردم را بههمراه داشت زیرا عموماً نظر بر این است که کارگردانی فرانسیس فورد کوپولا در «پدرخوانده» بهتر ظاهر شده است.
مراسم اسکار سال 1974
چهل و ششمین مراسم اسکار با اتفاقی غیرقابل تصور همراه بود. قبل از اعلام بهترین فیلم، با ورود ناگهانی مردی برهنه به صحنه، مراسم برای چند لحظه از کنترل خارج شد. تسلط مجری بر شرایط باعث شد تا آرامش به زودی به سالن برگردد و مراسم ادامه یابد. در کمال تعجب او بازداشت نشد و حتی از مراسم بیرونش نکردند، بلکه با او کنفرانس مطبوعاتی تشکیل دادند.
نام این مرد رابرت اوپل و یک هنرمند و صاحب گالری هنری بود که سرگذشتش بسیار عجیب است. پس از این اتفاق او مشهور شد و حتی کارش به نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری کشید اما در سال 1979 در جریان سرقت از محل کارش به قتل رسید.
مراسم اسکار سال 1975
گاهی بهنظر میرسد که جوایز اسکار ناعادلانه و براساس وجهة فرد داده میشوند و نه بازی و هنر آنها. مثلا در سال 1975 از بین نامزدهای اسکار بهترین بازیگر مرد به آرت کارنی برای بازی در فیلم «هری و تونتو» داده شد، در حالی که آل پاچینو و جک نیکلسون برای بازی در فیلمهای «پدرخوانده: قسمت دوم» و «محله چینیها» نامزد بودند و قطعاً عملکرد بهتری داشتند.
مراسم اسکار سال 1977
فیلم «شبکه» توانست بیاتریس استرایت را برندۀ جایزۀ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن کند. نکتۀ عجیب این است که او تنها پنج دقیقه در این فیلم ایفای نقش کرده و میتوان او را رکورددار اسکار بازیگری با کوتاهترین نقش دانست.
دیگر اتفاق عجیب این سال، برنده شدن «راکی» بهعنوان بهترین فیلم در برابر فیلمهایی مانند «شبکه»، «راننده تاکسی» و «همه مردان رئیسجمهور» بود که هرکدام در نوع خود شاهکارند.
مراسم اسکار سال 1985
از بین نامزدهای اسکار بهترین بازیگر زن جایزه به سالی فیلد برای بازی در فیلم «مکانهایی در قلب» رسید. در آن زمان عبارت «مرا دوست دارید، واقعاً مرا دوست دارید» میان افراد رایج بود و سالی فیلد حین سخنرانی دریافت جایزهاش میخواست آن را بگوید اما هول شد و گفت: «نمیتوانم این حقیقت را انکار کنم که دوستم دارید، اکنون دوستم دارید».
در مصاحبۀ سال 2015 سالی فیلد گفت که پس از اعلام نامش، لامپ بزرگ و قرمزی در مراسم چشمک میزد که اضطراب شدیدی ایجاد کرد و اولین چیزی را که به ذهنش آمد به زبان آورد.
مراسم اسکار سال 1991
پس از اعلام نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد نام جک پالانس 73 ساله برای بازی در فیلم «حقهبازان شهر» برگزیده شد. جک پالانس در اغلب فیلمهای وسترن نقش شخصیتی منفی و قوی را بازی میکرد و برای اینکه نشان دهد هنوز سرحال است، روی صحنه با یک دست سهبار شنای سوئدی رفت و گفت: «این واقعاً چیزی نیست».
مراسم اسکار سال 1994
قبلاً از سخنرانی طولانی پس از دریافت اسکار صحبت کردیم. اینبار ماجرا کاملاً متفاوت است. جین هکمن، مجری مراسم اسکار سال 1994 پس از اعلام نام نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن نام آنا پاکوین را بهعنوان برگزیده اعلام کرد که در فیلم پیانو ایفای نقش کرده بود. این اولینباری بود که آنا پاکوین در فیلمی بازی کرده بود و تنها 11 سال داشت.
او روی صحنه آمد و پس از گفتن چند جملۀ پراکنده به صندلیاش برگشت. سال 2000 در مصاحبهای گفت که بسیار مضطرب بوده و نتوانسته چیزی بگوید. آنا پاکوین دومین بازیگر جوانی است که تا بهحال موفق شده اسکار بگیرد.
مراسم اسکار سال 1995
هرچند «فارست گامپ» فیلم بسیار خوب و مشهوری است که محبوبیتش را تا به امروز نیز حفظ کرده، اما برنده شدن آن در حالی که فیلمهای «رستگاری در شاوشنک» و «داستان عامهپسند» رقیبش بودند، مایۀ تعجب شد. «فارست گامپ» اسکار گرفت و «رستگاری در شاوشنک» بهترین فیلم جهان از نظر کاربران است و «داستان عامهپسند» تجربۀ تکرارنشدنی سینمایی است که همه باید آن را ببینند. از این نظر میتوان گفت هر سه رقیب به حق خود رسیدهاند.
مراسم اسکار سال 1997
گفته شد که بهدلیل سخنرانی طولانی یکی از برندگان، محدودیت زمانی برای سخنرانی وضع شد. این محدودیت با شروع نواختن گروه موسیقی نشان داده میشد، یعنی وقتی موسیقی نواخته میشود، وقت تمام است.
کوبا گودینگ جونیور از بین نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم «جری مگوایر» برگزیده شد و وقتی که موسیقی در حال پخش بود، حدود یک دقیقه با فریاد به سخنرانی ادامه داد که حین آن اسم همکارانش از جمله تام کروز را میگفت و از آنها تشکر میکرد. او بعداً گفت که پس از اعلام نامش بسیار احساساتی شده بود و شرایط را متوجه نمیشد.
مراسم اسکار سال 1999
فیلم ایتالیایی «زندگی زیباست» به کارگردانی روبرتو بنینی در هفتادویکمین مراسم اسکار از نامزدهای اسکار بهترین فیلم خارجی و بهترین بازیگر مرد و بهترین موسیقی فیلم بود و سه اسکار برنده شد. جای تعجب نیست که پس از اعلام جوایز توسط سوفیا لورن، روبرتو بنینی سر از پا نشناسد اما در واکنشی عجیب، او روی صندلیاش ایستاد و دستهایش را بهنشانۀ شادمانی تکان داد. در این میان استیون اسپیلبرگ که کنارش نشسته بود، کمکش میکرد که تعادلش را روی صندلی از دست ندهد. سپس جستوخیزکنان روی صحنه رفت و گفت :«لحظهای بسیار شاد است و میخواهم همه را ببوسم».
مراسم اسکار سال 2001
معمولاً جوایزی که در مراسمی جز اسکار داده میشوند، نشانۀ خوبی هستند که آیا این فیلم اسکار دریافت خواهد کرد یا خیر. مارسیا گی هاردن در حالی از نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد و آن را دریافت کرد که در هیچیک از مراسم جایزه انجمن بازیگران فیلم، بفتا و گلدنگلوب حتی نامزد نشده بود. این شگفتآورترین اتفاق اسکار 2001 بود که حتی خود مارسیا گی هاردن را متعجب کرد.
مراسم اسکار سال 2002
این سال نیز اتفاقی دربارۀ حقوق برابر رنگینپوستان اسکار را تحت تأثیر قرار داد. هلی بری از بین نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن برای بازی در فیلم مهمانی هیولا برگزیده شد و تا به امروز تنها بازیگر زن غیرسفیدپوست در این رشته است. بههمین دلیل در سخنرانیاش گفت: «عظمت این لحظه از من بیشتر است و برای هر زن گمنام و رنگینپوست فرصتی وجود دارد چون این در گشوده شده است».
نکته اینجاست که پس از او رنگینپوست دیگری این جایزه را دریافت نکرد و در سال 2016 یعنی 15 سال پس از آن روز هلی بری در مصاحبهای گفت: «متأسفم که هیچ رنگینپوستی از این در که گشوده شد عبور نکرده، فکر میکردم عظمت آن لحظه از من بیشتر است، اما انگار نیست».
مراسم اسکار سال 2003
«پیانیست» توانست نام آدرین برودی را در شمار نامزدهای اسکار قرار دهد و او را دستپر به خانه بفرستد. این در حالی بود که بازیگران قدرتمندی مانند لئوناردو دیکاپریو در «دارودستههای نیویورکی»، جک نیکلسون در «درباره اشمیت»، مایکل کین در «آمریکایی آرام» و نیکلاس کیج در «اقتباس» رقیبانش بودند.
مراسم اسکار سال 2006
در مراسم سال 2006 که جک نیکلسون مجری آن بود، وقتی پاکت برنده از بین نامزدهای اسکار بهترین فیلم باز شد و نام «تصادف» آشکار شد، همه حتی جک نیکلسون و خود کارگردان «تصادف» حیرتزده شدند. رقیب این فیلم «کوهستان بروکبک» بود و همه تصور میکردند طبق نتایج خیرهکنندهاش برندۀ بهترین فیلم باشد.
علت انتخاب «تصادف» را میانهروی و پرداختن به مسائل بین نژادی اعلام کردند اما همگی اعتقاد داشتند که «کوهستان بروکبک» فیلم بهتری است. پل هگیس، کارگردان «تصادف»، پس از دریافت جایزه گفت: «ما فیلمی کوچک بودیم بنابراین بله، شوکه شدیم. فکر میکردیم شاید برای بهترین فیلمنامه نامزد شویم اما فکر برنده شدن بهترین فیلم را نمیکردیم».
مراسم اسکار سال 2009
هیث لجر در سال 2008 پیش از اکران فیلم شوالیۀ تاریکی درگذشت اما نام او در میان نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به چشم میخورد و پس از برنده شدن، دخترش به نمایندگی از او جایزه را دریافت کرد. خواهر او در مراسم گفت: «هیث، هر دو میدانیم جوکری که ساختی فوقالعاده خاص بود و حتی دربارۀ در اینجا بودن حرف زدیم. واقعاً کاش اینجا بودی و باافتخار این جایزه را از طرف دخترت ماتیلدا میپذیریم».
این جایزه از دو نظر اهمیت دارد؛ اول اینکه اسکاری است که پس از مرگ هنرمند به او اهدا شده است، دوم اینکه تنها اسکار در این حوزه است که به فیلمی ابرقهرمانی داده میشود.
مراسم اسکار سال 2010
آقای راجر راس ویلیامز اولین سیاهپوست برندۀ جایزۀ اسکار کارگردانی است، اما مراسم اعطای جایزۀ او حواشی زیادی داشت. پس از انتخاب مستند کوتاه او از بین نامزدهای اسکار بهترین فیلم مستند و وقتی که تازه سخنرانیاش را در این لحظۀ تاریخساز آغاز کرده بود، تهیهکنندۀ اثر یعنی خانم الینور برکت از بین تماشاچیان روی صحنه آمد، میکروفون را از جلوی او کنار کشید و گفت: «مردان نمیگذارند زنان حرف بزنند، کاری کلاسیک و قدیمی نیست؟»
ویلیامز در پاسخ به او لبخند زد اما صبح روز بعد، جلوی هتلش پر از خبرنگارانی بود که منتظرش بودند. اختلاف این دو به جایی رسید که ویلیامز گفت هیچوقت دیگر با برکت حرف نخواهد زد.
مراسم اسکار سال 2011
«سخنرانی پادشاه» برندۀ اسکار 2011 شد و در خوب بودن آن شکی نیست، اما انتخاب آن از میان فیلمهای نامزد بهترین فیلم آن سال یعنی «شبکه اجتماعی»، «مشت زن» و «127 ساعت» بهنظر غیرمنتظره بود و تعجب منتقدان و مخاطب را برانگیخت. به هر حال نظر هیئت داوران شرط انتخاب بهترین فیلم است.
مراسم اسکار سال 2013
فیلم «دفترچه امیدبخش» در هشت رشته نامزد دریافت اسکار شد اما تنها توانست نام جنیفر لارنس را از بین نامزدهای اسکار بهترین بازیگر زن به جایزه برساند. تا اینجای کار همهچیز خوب پیش میرفت، تا اینکه جنیفر لارنس در چند قدمی دریافت جایزه و روی پلههای صحنه، پایش به لباسش گیر کرد و زمین خورد. هرچند او توانست بعد از چند ثانیه مکث دوباره بر خودش مسلط شود و آسیبی نبیند، اما سال بعد دوباره روی فرش قرمز بر اثر حادثهای زمین خورد تا سابقۀ بدشانسیاش سنگینتر شود.
مراسم اسکار سال 2014
مراسم اسکار 2014 را الن دیجنرس میزبانی کرد و یکی از نتایج آن بهجز جوایز متعدد، سلفی او بود. الن دیجنرس، برد پیت، مریل استریپ، جنیفر لارنس، بردلی کوپر، جرد لتو و آنجلینا جولی از افراد حاضر در این سلفی بودند. لایزا مینلی نیز سعی داشت در عکس حاضر شود اما به دلیل قد کوتاهش در قاب قرار نگرفت. طبیعی بود به اشتراکگذاری چنین عکسی پر از شخصیتهای معروف با واکنشهای زیادی روبهرو شود و همین طور هم شد. اشتراک این عکس در توییتر با 37 میلیون بازدید باعث شد که این شبکۀ اجتماعی دچار مشکل شود و مدتی قطع باشد.
مراسم اسکار سال 2016
لئوناردو دیکاپریو تا سالها سوژۀ طنز در زمینۀ ناکامی برای دریافت اسکار طی 27 سال فعالیت در هالیوود بود، هرچند شش مرتبه نامزد شده بود. دیکاپریو که حتی برای فیلم تایتانیک اسکار نگرفته بود، نامش در شمار نامزدهای اسکار 2016 به چشم میخورد و این بار توانست طلسم اسکار نگرفتن را بشکند. جایزۀ بهترین بازیگر مرد در فیلم «بازگشته» به او داده شد و او از این فرصت برای حرف زدن دربارۀ گرمایش زمین استفاده کرد.
مراسم اسکار سال 2017
اولین دورههای اسکار به این شکل بود که برندگان از روزها قبل از مراسم اعلام میشدند، اما مدت زیادی است که نام برندگان تا لحظۀ اعلام نامشخص و محرمانه است و تنها چند نفر از آن آگاهند. به همین دلیل یکی از بزرگترین حاشیههای مراسم حین اعلام برنده از بین نامزدهای اسکار 2017 در حوزۀ بهترین فیلم اتفاق افتاد.
«مهتاب» فیلم برگزیدۀ سال 2017 بود اما با دادن پاکت اشتباه به مجری، نام برنده به اشتباه «لالالند» اعلام شد. البته این اشتباه پس از دقایقی اصلاح شد اما بهمدت دو دقیقه و 23 ثانیه، لالالند برندۀ اسکار بود. مسئولین اسکار قول دادند با اعمال تغییراتی جلوی تکرار این اشتباه را بگیرند.
مراسم اسکار سال 2018
پس از اسکار گرفتن دیکاپریو، طلسم اسکار نگرفتن راجر دیکینز نیز پس از 13 بار نامزدی در سال 2018 شکست. فیلم بلید رانر ۲۰۴۹ برای چهاردهمین بار نام راجر دیکینز را بین نامزدهای اسکار بهترین فیلمبرداری ثبت کرد و راجر دیکینز بالاخره دستپر به خانه برگشت.
مراسم اسکار سال 2019
الیویا کلمن یکی از نامزدهای اسکار بهترین بازیگر زن بود و توانست با فیلم سوگلی پیروز شود. درحالی که تصور میشد گلن کلوز یا لیدی گاگا بهخاطر سایر جوایزشان در این بخش پیروز شوند، جایزۀ الیویا کلمن بسیار دور از نظر بود، هرچند نقشش در فیلم «سوگلی» بسیار درخشان ظاهر شد و تصور میشد تنها از نامزدهای اسکار 2019 باشد.
سخن پایانی درباره اتفاقات خاص نامزدهای اسکار
اسکار بهعنوان معتبرترین جایزۀ سینمایی جهان، حواشی و اتفاقات زیادی دارد که پیرامون آن و پشتصحنه شکل میگیرند. گاهی دلایل سیاسی، اشتباهها یا اضطراب شخصی باعث می شوند این حواشی در طول زمان از نامزدهای اسکار پررنگتر شوند.
تقریباً هر سال عدهای عقیده دارند که جایزه به ناحق به فیلم یا شخص منتخب تعلق گرفته یا در انتخابها جهتگیری وجود دارد. موضوع تبعیض نژادی و جنسیتی و دلایل سیاسی سالهاست حاشیۀ اصلی اسکار است و گاه با تحریم و سخنرانی نامزدهای اسکار همراه میشود. تا اینجای کار اتفاقات زیادی طی مراسم اعطای جوایز اسکار رخ داده که مهمترینهای آنها را بیان کردیم، حالا باید منتظر بمانیم و پس از اعلام نتایج امسال، ببینیم چه اتفاقات و نظرات جالب و گاه متناقضی در مورد شیوۀ برگزاری و داوری مراسم در راه است.
1 دیدگاه
نوشتی 2003 دیکاپریو رقیبش بود از دار ودسته نیو یورکی نه داش دی لوییس بود