بهترین فیلم های ایرانی که بسیاری از آن‌ها در سطح جهانی مورد توجه و تمجید منتقدان و دوست‌داران سینما قرار گرفتند، پس از دوران انقلاب و با ورود به مرحله جدیدی از پیشرفت‌های سینمایی، تولید شدند. افراد زیادی همه ساله به دانشکده‌های هنر وارد می‌شوند تا سینما، کارگردانی، بازیگری و… را از طریق آکادمیک ادامه دهند. رشد سواد سینمایی در میان اصحاب رسانه، کیفیت فیلم‌های تولیدشده را رفته رفته بالاتر برد. به‌خصوص پس از دوران جنگ تحمیلی، با ثبات شرایط کشور و پیشرفت امکانات فیلم‌سازی، کیفیت سینمای ایران نیز به سرعت رشد کرد.
در این 4 دهه، فیلم‌های متنوعی در ژانرهای گوناگون با استقبال مخاطبان مواجه و در ذهن مردم ماندگار شدند. ما در این یادداشت قصد داریم که به معرفی و بررسی بهترین فیلم های ایرانی در سینمای پس از انقلاب بپردازیم. این فیلم‌ها بر اساس معیارهای متنوعی از جمله موضوعات خاص و کم‌نظیر آن‌ها، دیدگاه و انتخاب تماشاگران در جشنواره‌های فیلم فجر سال‌های مختلف، جوایز کسب‌شده در جشنواره‌های بین‌المللی و در برخی از موارد فروش چشم‌گیر آن‌ها انتخاب شده و در این لیست قرار گرفته‌اند.
البته فیلم‌های موجود در این فهرست با لیست پرفروش ترین فیلم های ایرانی تفاوت دارد. به طور قطع تعداد فیلم‌های قابل توجه و تحسین‌برانگیز ایرانی از تعدادی که در این مقاله ذکر شده، بیشتر است؛ اما ما به معرفی برخی از ویژه‌ترین‌های آن‌ها پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
بهترین فیلم های ایرانی دهه 60
اولین فیلم ایرانی که تمام مراحل تولید آن پس از انقلاب اسلامی انجام شد، در این دهه ساخته شد و عرصه‌ای جدید را سینمای کشور آغاز کرد. در این دهه که کشور در دوران جنگ تحمیلی بود، فیلم‌های معناگرا و دفاع مقدس ساخته می‌شدند و تعداد فیلم‌های کمدی، اجتماعی و خانوادگی، کمتر از دهه‌های بعد بود. تعدادی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 60 عبارتند از:
دونده (1363)
فیلم دونده به کارگردانی امیر نادری و نویسندگی بهروز غریب‌پور و امیر نادری، اولین فیلم ساخته شده پس از انقلاب اسلامی است و از نظر تاریخی برای سینمای کشور، اهمیت بهسزایی دارد. این فیلم در جشنواره سه‌قاره نانت، جشنواره بین‌المللی فیلم سنگاپور و جشنواره فیلم بین‌المللی سینه‌جونیور موفق به کسب جایزه شد.
این فیلم درباره نوجوان تنها فقیری به نام امیرو است که با واکس زدن کفش و… امرار معاش می‌کند، کم‌کم به مدرسه می‌رود و سواد پیدا می‌کند و اتفاقات دیگری در ادامه رخ می‌دهد.
اجاره نشین ها (1365)
فیلم اجاره‌نشین‌ها یکی از بهترین فیلم های دهه 60 و یکی از اولین و بهترین فیلم های کمدی در دوران پس از انقلاب است. این فیلم در زمان خود از سایر فیلم‌ها بسیار متفاوت بود و شهرت آن تا سال‌ها پس از اکران ادامه داشت.
این فیلم را داریوش مهرجویی کارگردانی کرده و زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی، اکبر عبدی، زنده‌یاد حسین سرشار، زنده‌یاد حمیده خیرآبادی، رضا رویگری، ایرج راد، سیاوش تهمورث، فریماه فرجامی، زنده‌یاد فردوس کاویانی و… در آن نقش‌آفرینی کرده بودند.
این فیلم درباره یک آپارتمان است که نیاز به تعمیرات اساسی دارد ولی مباشر مالک نه خود تعمیرات را انجام می‌دهد نه اجازه می‌دهد ساکنین چنین کنند. بیشتر این فیلم حول محور مذاکرات و ترفندهای ساکنین واحدهای مختلف برای راضی کردن مباشر مالک به تعمیرات می‌گذرد و موقعیت‌های کمدی و در عین حال تأمل‌برانگیزی در طی آن ایجاد می‌شود.
خانه دوست کجاست؟ (1365)
این فیلم به کارگردانی و نویسندگی زنده‌یاد عباس کیارستمی، قسمت اول سه‌گانه کوکر است. دو قسمت بعدی این سه‌گانه فیلم‌های زیر درختان زیتون و زندگی و دیگر هیچ هستند.
این فیلم در سال 1368 برنده جایزه پلنگ برنزی از جشنواره فیلم لورکانو شد. داستان این فیلم به روایت داستان پسربچه‌ای می‌پردازد که متوجه می‌شود دفتر مشق دوستش را اشتباهی برداشته است. بنابراین از خانه بیرون می‌رود تا دوستش را پیدا کند و دفتر را به او بازگرداند.
همین داستان ساده تبدیل به فیلمی موفق و تأثیرگذار شده و این فیلم را در رده بهترین فیلم های ایرانی قرار داده است.
هامون (1368)
فیلم سینمایی هامون از بهترین فیلم های قدیمی ایرانی است که بسیاری از ایرانیان متولد شده پس از ساخت فیلم نیز، آن را تماشا کرده‌اند. این فیلم را داریوش مهرجویی کارگردانی کرده و مرحوم خسرو شکیبایی در آن یکی از درخشان‌ترین بازی‌های خود را ارائه داده است. مرحوم عزت‌الله انتظامی، بیتا فرهی و… از دیگر ستارگان این فیلم بوده‌اند.
این فیلم درباره حمید هامون (خسرو شکیبایی) است که با همسرش، مهشید (بیتا فرهی) به مشکل برخورده و ازدواج آن‌ها در آستانه فروپاشی است. او در بحرانی روحی و در میان کابوس و واقعیت دست به سفری می‌زند تا دوست خود را پیدا کند. این فیلم در سال 1368 نامزد دریافت 12 جایزه از مجموع 19 جایزه موجود در جشنواره فجر بود و موفق به کسب 5 جایزه شد که موفقیتی بسیار کم‌نظیر است.
مادر (1368)
فیلم مادر به کارگردانی و نویسندگی زنده‌یاد علی حاتمی، از بهترین فیلم های ایرانی قدیمی است که برای همیشه در سینمای ایران ماندگار و جاودانه شد. محمدعلی کشاورز، اکبر عبدی، زنده‌یاد رقیه چهره‌آزاد، اکرم محمدی، فریماه فرجامی و… از بازیگران این فیلم هستند. این فیلم به روایت داستان روابط درون یک خانواده و به‌خصوص رابطه غلامرضا (اکبر عبدی) با مادرشان در اواخر عمر او، می‌پردازد. دیالوگ معروف: «مادر مُرد، از بس که جان ندارد» از این فیلم گرفته شده و شهرت یافته است.
بهترین فیلم های ایرانی دهه 70
در دهه 70، دفاع مقدس به پایان رسید و فیلم‌های متعددی در رابطه با این دوران ساخته شدند و داستان‌های زیادی را از این دوران روایت کردند. هم‌چنین فیلم‌های کمدی، اجتماعی و خانوادگی بیشتری در این دهه تولید و اکران شدند. تعدادی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 70 عبارتند از:
از کرخه تا راین (1371)
این فیلم اثری از ابراهیم حاتمی‌کیا و با نقش‌آفرینی هما روستا و علی دهکردی است. همانند کارهای دیگر حاتمی‌کیا که دغدغه جنگ و دوران دفاع مقدس را دارند، این فیلم نیز چنین است و داستان زندگی یک مجروح جنگی را روایت می‌کند که برای مداوا به آلمان می‌رود. او در آلمان با خواهر خود روبه‌رو می‌شود و متوجه تفاوت‌های عقیدتی شدیدی که با خواهرش دارد، می‌شود.
آدم برفی (1373)
فیلم آدم برفی با کارگردانی داوود میرباقری و نقش‌آفرینی اکبر عبدی، داریوش ارجمند، آزیتا حاجیان و… در رده یکی از پیشروترین و بهترین فیلم های ایرانی قرار می‌گیرد. این فیلم برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران یک مرد زن‌پوش را نشان داد و اکبر عبدی در آن نقش بسیار خوش درخشید.
البته اکبر عبدی پس از آن بارها این نوع نقش‌ها را تکرار کرد، اما هیچ‌کدام به اندازه فیلم آدم برفی تأثیرگذار و غافل‌گیرکننده نبودند. این فیلم در ژانر کمدی سیاه قرار می‌گیرد و به مقوله مهاجرت می‌پردازد.
روسری آبی (1373)
روسری آبی یکی از زیباترین آثار رخشان بنی‌اعتماد و یکی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 70 است. روسری آبی را می‌توان هم‌چنین در رده بهترین فیلم های عاشقانه ایرانی هم قرار داد.
زنده‌یاد عزت الله انتظامی و فاطمه معتمدآریا ستارگان این فیلم هستند. روسری آبی درباره مرد کارخانه‌داری است که عاشق یکی از زنان کارگری می‌شود که برای او کار می‌کنند. در این فیلم به مسائلی مانند عشق، خوشبختی، اختلاف طبقاتی، قضاوت شدن و… می‌پردازد.
کلاه قرمزی و پسرخاله (1373)
کلاه قرمزی شخصیت کارتونی است که به‌ظاهر برای کودکان ساخته شده، ولی بیش از دو دهه است که مخاطبان از تمامی رده‌های سنی، به تماشای فیلم‌ها و سریال‌های کلاه قرمزی می‌نشینند.
اولین فیلم سینمای کلاه قرمزی با عنوان کلاه قرمزی و پسرخاله، در سال 1373 ساخته و به یکی از پرفروش‌ترین و هم‌چنین بهترین فیلم های ایرانی دهه 70 تبدیل شد. مرضیه محبوب، ایرج طهماسب و حمید جبلی پدیدآورندگان این دو عروسک بودند که طی سالیان متمادی، شخصیت‌های دیگری هم به آن‌ها اضافه شدند. حمید جبلی صداپیشگی این دو شخصیت را برعهده داشته است.
خواهران غریب (1374)
شاید شما هم با شنیدن نام این فیلم، به یاد ترانه «مادر من، مادر من، تو یاری و یاور من…» با صدای گرم و دل‌نشین زنده‌یاد خسرو شکیبایی افتاده باشید. این فیلم ساده و صمیمی به کارگردانی کیومرث پوراحمد و بازی زنده‌یاد خسرو شکیبایی، درباره خواهرانی دوقلو است که مدتی از هم جدا افتاده بودند.
لیلی با من است (1374)
فیلم لیلی با من است به کارگردانی کمال تبریزی، یکی از فیلم‌های خاص و ویژه در زمان خود بود که برای اولین بار با داستانی طنز به مقوله جنگ پرداخت. این فیلم درباره صادق مشکینی (پرویز پرستویی) است که از جنگ می‌ترسد و نمی‌خواهد که به جنگ اعزام شود ولی مجبور است که به جنگ برود و ناخواسته به خط مقدم نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود.
پس از این فیلم، سینماگران دیگری نیز در برخی از فیلم‌های جنگی، عناصر طنز را چاشنی فیلم کردند.
آژانس شیشه‌ای (1376)
وقتی نام ابراهیم حاتمی‌کیا به‌عنوان کارگردان یک فیلم می‌آید، می‌دانیم که باید انتظار فیلمی را در ژانر دفاع مقدس داشته باشیم. با این‌حال فیلم آژانس شیشه ای یکی از زیباترین و تأثیرگذارترین فیلم های جنگی سینمای حاتمی‌کیا است. این فیلم درباره یک گروگان‌گیری در یک آژانس مسافرتی و بحث و جدل میان افراد درون آژانس با حاج کاظم (پرویز پرستویی) و عباس (حبیب رضایی) درباره جنگ و اثرات پس از آن بر زندگی افرادی مانند حاج کاظم و عباس است.
طعم گیلاس (1376)
طعم گیلاس به کارگردانی زنده‌یاد عباس کیارستمی یکی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 70 است که جایزه نخل طلای جشنواره کن 1997 را برای سینمای ایران به ارمغان آورد. کیارستمی نویسندگی، تهیهکنندگی، کارگردانی و تدوین این فیلم را برعهده داشته است. این فیلم درباره شخصی به نام آقای بدیعی (همایون ارشادی) است که قصد خودکشی دارد.
او برای خود قبری کنده و قرص‌های خوابی را که برای این کار لازم دارد، تهیه کرده است. در طی فیلم او به دنبال شخصی می‌گردد که بپذیرد روز پس از خودکشی، درون قبر او خاک بریزد و آن را پر کند. او از افرادی مانند سرباز، یک طلبه افغان و یک کارگر موزه درخواست می‌کند پس از مرگش این کار را انجام دهند و به‌ازای این کار 200 هزار تومان پول دریافت کنند. این فیلم نگرش و برخورد افراد مختلف با این قضیه را به تصویر می‌کشد.
بهترین فیلم های ایرانی دهه 80
دهه 80، دوران بلوغ فیلم های ایرانی بود و بسیاری از خط قرمزها و مسائلی که به آن‌ها پرداخته نمی‌شد، دستمایه تولید فیلم‌های سینمایی قرار گرفت. دغدغه‌های اجتماعی بیشتر و عمیق‌تری در فیلم‌های این دهه دیده می‌شود. تعدادی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 80 عبارتند از:
مارمولک (1382)
فیلم مارمولک یکی از بهترین فیلم های کمدی ایرانی است و در زمان خود با شوخی‌هایی ظریف و حساس، به خط قرمزهای زیادی در جامعه نزدیک شده بود. نویسندگی این فیلم را پیمان قاسم‌خانی و کارگردانی آن را کمال تبریزی برعهده داشته‌اند. پرویز پرستویی در این فیلم قابلیت‌های بی‌نظیر خود را در ژانر طنز به نمایش گذاشت. این فیلم نگاهی متفاوت به جامعه، مردم و روحانیت دارد.
داستان این فیلم درباره دزد سابقه‌داری به نام رضا مثقالی معروف به رضا مارمولک است. رضا در زمانی که برای مداوا از زندان خارج و به بیمارستان منتقل شده، به شکل تصادفی ساک و وسایل فردی را می‌دزدد که بعداً متوجه می‌شود متعلق به یک روحانی بوده است. او هویت دروغینی برای خود می‌سازد و در نقش یک روحانی به روستایی می‌رود. او کم‌کم تحت تأثیر لباس و برخوردی که با مردم دارد، تغییر می‌کند و از هویت قبلی خود فاصله می‌گیرد. در این میان موقعیت‌های طنز متعددی پیش می‌آید که در زمان خود بسیار بدیع بودند و برخی از دیالوگ‌های فیلم پس از 15 سال هنوز هم درخشان و ماندگار هستند.
چهارشنبه سوری (1384)
چهارشنبه‌سوری سومین ساخته اصغر فرهادی است و در همان سال موفق به کسب 4 سیمرغ بلورین در ایران، برنده هوگو طلایی جشنواره فیلم شیکاگو و هم‌چنین نامزد دریافت پلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو شد.
این فیلم به مفاهیمی چون شک، خیانت و روابط انسانی از دریچه‌ای نو نگاه می‌کند. هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، حمید فرخ‌نژاد، پانته‌آ بهرام، هومن سیدی، سحر دولتشاهی و… در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند. این فیلم درباره ماجراهایی است که قبل از عید و هنگام خانه‌تکانی در روز چهارشنبه‌سوری، در یک خانواده و افراد مرتبط با آن روی می‌دهد.
سنتوری (1385)
فیلم سنتوری با کارگردانی داریوش مهرجویی و بازیگری بهرام رادان، فیلمی در ژانر اجتماعی است و درون‌مایه‌ای اعتراضی در زمینه تقابل سنت و مدرنیته دارد. خواننده این فیلم محسن چاوشی است و او بعد از فیلم، آلبوم سنتوری را با آهنگ‌های استفاده‌شده در این فیلم و چند ترانه دیگر، منتشر کرد.
این فیلم برداشتی آزاد از زمان عقاید یک دلقک اثر هاینریش بل است. سنتوری درباره علی، یک نوازنده سنتور است که نامزدش او را به‌علت گرفتاری در دام اعتیاد و مسائل دیگر ترک می‌کند.
درباره الی (1387)
درباره الی پس از فیلم چهارشنبه‌سوری، از اولین فیلم های اصغر فرهادی بود که توجه مخاطبان ایرانی و حتی غیر ایرانی را به خود جلب کرد. این فیلم موفق شد خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره فیلم برلین را در سال 2009 از آن خود کند. منتقدان معتقدند این فیلم باعث ایجاد موج جدیدی در سینمای ایران شد.
گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، مانی حقیقی، مریلا زارعی، پیمان معادی، احمد مهرانفر، رعنا آزادی‌ور و صابر ابر ستارگان این فیلم بودند. داستان این فیلم درباره سفر خانوادگی چند زوج جوان به شمال کشور است و در میان آن‌ها الی (ترانه علیدوستی) غریبه است و این جمع برای اولین بار با او آشنا می‌شوند. با ناپدید شدن الی و زمزمه‌هایی درباره غرق شدن او در دریا، سفر آن‌ها رفته‌رفته به یک تراژدی تبدیل می‌شود. این فیلم در 15 کشور جهان اکران عمومی شده است و می‌توان آن را یکی از بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم در دهه 80 دانست.
جدایی نادر از سیمین (1389)
با وجود این‌که یک دهه از ساخت فیلم جدایی نادر از سیمین می‌گذرد، اما هنوز جزو بهترین فیلم های سینمایی ایرانی محسوب می‌شود که داستان، نوع روایت و بازی‌های درخشان آن کم‌نظیر هستند. نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده این فیلم اصغر فرهادی است و پیمان معادی، لیلا حاتمی، شهاب حسینی، ساره بیات و مریلا زارعی در آن هنرنمایی کرده‌اند.
این فیلم از پرافتخارترین فیلم های ایرانی است و در سطح بین‌المللی مجموعاً بیش از 52 جایزه را از آن خود کرده است. از مهم‌ترین این جوایز می‌توان به اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان، گلدن گلوب بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان، خرس طلایی جشنواره برلین و… اشاره کرد.
این فیلم در وب‌سایت IMDB در لیست 250 فیلم برتر تاریخ سینما در سطح جهان قرار گرفته است.
داستان این فیلم درباره مردی به نام نادر (پیمان معادی) است که به‌خاطر مراقبت از پدرش که به بیماری آلزایمر مبتلا است، با مهاجرت خانواده‌اش مخالفت می‌کند. همسر نادر به نام سیمین (لیلا حاتمی) به همین علت درخواست طلاق می‌دهد و زندگی آن‌ها وارد مسیر پرتلاطمی می‌شود. در همین زمان، نادر متوجه می‌شود که به‌تنهایی از پس پرستاری پدرش برنمی‌آید و شخصی به نام راضیه (ساره بیات) را برای پرستاری پدرش استخدام می‌کند.
در یکی از تأثیرگذارترین صحنه‌های این فیلم، نادر با راضیه درگیر می‌شود و راضیه به علت پرت شدن از پله‌ها، دچار سقط جنین می‌شود. شوهر راضیه، حجت (شهاب حسینی) از نادر شکایت می‌کند و داستان دارای پیچیدگی‌هایی فلسفی و اخلاقی بسیاری می‌شود، طوری که ذهن بیننده را تا ساعت‌ها یا حتی روزهای بعد درگیر می‌کند.
بهترین فیلم های ایرانی دهه 90
در دهه 90 تولیدات سینما در تمامی ژانرها بسیار بیشتر شد. از کمدی‌های گیشه گرفته تا معضلات عمیق اجتماعی، همگی در سینمای دهه نود جای دارند و انتخاب بهترین فیلم‌ها در این دهه، از دهه‌های دیگر به مراتب دشوارتر است. تعدادی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 90 عبارتند از:
هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند (1392)
فیلم هیس! دخترها فریاد نمی زنند اثر پوران درخشنده، یکی از فیلم های مهم ایرانی است که به بررسی معضلات اجتماعی و وقایعی می‌پردازد که معمولاً پیش از آن جزو موضوعات تابو محسوب می‌شدند و پرداختن به آن‌ها امری بسیار حساس است. این فیلم درباره تعرض به کودکان و اثرات اجتماعی و روان‌شناختی پس از حادثه است.
طناز طباطبایی، شهاب حسینی، مریلا زارعی، بابک حمیدیان، امیر آقایی و… در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
رخ دیوانه (1393)
رخ دیوانه به کارگردانی ابوالحسن داوودی، یکی از فیلم‌های متفاوت ایران از نظر ساختار و روایت است. این فیلم داستان ماجرایی را تعریف می‌کند که چند جوان در آن دخیل بوده‌اند. فیلم به چند بخش مختلف تقسیم شده و در هربخش آن ماجرا از دیدگاه یکی از افراد دخیل در ماجرا روایت می‌شود و با هر روایت جدید، معمای قضیه کم کم برای مخاطب حل می‌شود.
امیر جدیدی، طناز طباطبایی، ساعد سهیلی، صابر ابر، نازنین بیاتی و… از بازیگران این فیلم هستند. این فیلم در سی و سومین جشنواره فیلم فجر موفق به کسب 5 جایزه شد و می‌توان آن را بهترین فیلم ایرانی 93 نامید.
ابد و یک روز (1394)
ابد و یک روز اولین فیلم سعید روستایی، نویسنده و کارگردان جوان کشورمان است که با استقبال بی‌نظیر تماشاگران و منتقدان مواجه شد و می‌توان آن را بهترین فیلم ایرانی 94 نامید. این فیلم در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر موفق به کسب 9 جایزه سیمرغ بلورین شد.
این فیلم قسمتی از زندگی یک خانواده فقیر و مشکلات و گرفتاری‌های آن‌ها را نشان می‌دهد. ابد و یک روز روابط خواهران و برادران در این خانواده و دست و پنجه نرم کردن آن‌ها را با مسائلی چون اعتیاد، ازدواج و… به تصویر می‌کشد. پیمان معادی، نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار، شبنم مقدمی، ریما رامین‌فر و… در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
فروشنده (1394)
فروشنده یکی از بهترین فیلم های ایرانی با شهرتی جهانی است که اصغر فرهادی آن را نوشته و کارگردانی کرده است. این فیلم در جشنواره کن جایزه بهترین فیلم‌نامه را برای اصغر فرهادی و جایزه بهترین بازیگر مرد را برای شهاب حسینی به ارمغان آورد. فیلم فروشنده نماینده ایران در مراسم اسکار سال 2017 بود و موفق شد جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را از آن خود کند. شهاب حسینی و ترانه علیدوستی ستارگان این فیلم هستند و یکی از درخشان‌ترین بازی‌های خود را در این فیلم ارائه کرده‌اند.
داستان فیلم از جایی شروع می‌شود که رعنا (ترانه علیدوستی) و شوهرش عماد (شهاب حسینی) در تئاتری بازی می‌کنند که براساس نمایشنامه «مرگ فروشنده» اثر آرتور میلر ساخته شده است و اجرا می‌شود. این دو نفر طی وقایعی مجبور می‌شوند به خانه یکی از دوستان‌شان بروند که پیش از آن زنی بدنام در آن خانه ساکن بوده است. با ورود آن‌ها به خانه اتفاقاتی می‌افتد و کنترل شرایط از دستشان خارج می‌شود.
این فیلم از همان تئاتری که در فیلم به آن اشاره شد، یعنی مرگ فروشنده و هم‌چنین فیلم مستأجر اثر رومن پولانسکی، الهام گرفته است. نشریات تخصصی سینمایی هم‌چون ایندی‌وایر، ورایتی، گاردین و… این فیلم را تحسین کرده‌اند. بدون شک فروشنده یکی از بهترین فیلم های ایرانی دهه 90 و اصغر فرهادی از بهترین کارگردانان ایرانی یک دهه اخیر هستند.
اژدها وارد می‌شود (1394)
شاید همه سینمای سوررئال را دوست نداشته باشند، اما فیلم اژدها وارد می‌شود یکی از معدود فیلم های سوررئال خوش‌ساخت و دوست‌داشتنی کشور است که به علت کم‌نظیر بودن این سبک در سینمای ایران، حائز اهمیت و ماندگار شده است. این فیلم به کارگردانی مانی حقیقی به شکل مستند، ولی درواقع داستانی ساخته شده است.
این داستان درباره مجرمی سیاسی است که به قشم تبعید شده و طی وقایع مشکوکی کشته می‌شود. مأموری از تهران برای تجسس روی این پرونده به قشم اعزام می‌شود و وقایع طبیعی، داستان‌های محلی و اتفاقاتی وهم‌آلود او را می‌ترسانند.
ماجرای نیمروز (1395)
شاید بتوان ماجرای نیمروز را بهترین فیلم ایرانی 95 یا حداقل یکی از بهترین‌ها در این سال دانست. محمدحسین مهدویان این فیلم را نوشته و کارگردانی کرده است. مهرداد صدیقیان، احمد مهرانفر، هادی حجازی‌فر، لیندا کیانی، جواد عزتی، مهدی پاکدل و… در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
داستان این فیلم به ماجرای ترورهای مجاهدین در دهه 60 می‌پردازد و در این میان به رابطه یکی از اعضای سپاه و هم‌کلاسی سابقش که اکنون به مجاهدین خلق پیوسته است، می‌پردازد.
ماجرای نیمروز در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر، موفق به دریافت سه سیمرغ بلورین شد. استقبال مخاطبان و نقدهای مثبت منتقدان، مهدویان را برآن داشت که قسمت دوم این فیلم را نیز کارگردانی کند. قسمت دوم این فیلم با نام «ماجرای نیمروز: رد خون» در سال 98 اکران شد، هرچند نتوانست موفقیت فیلم اول برای این قسمت تکرار کند.
مغزهای کوچک زنگ زده (1396)
اگر موفقیت‌های جشنواره فجر، استقبال تماشاگران و مقالاتی را که درباره این فیلم نوشته شده است بررسی کنیم، می‌توانیم بگوییم که مغزهای کوچک زنگ‌زده بهترین فیلم ایرانی 96 بوده است.
هومن سیدی نویسندگی و کارگردانی این فیلم را برعهده داشته است. نوید محمدزاده، فرهاد اصلانی، نازنین بیاتی، نوید پورفرج و… در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند. فیلم مغزهای کوچک زنگ‌زده به موضوعات عمیق و تلخ اجتماعی از جمله بزهکاری، مواد مخدر، فروپاشی خانواده‌ها، معضلات فقر، غیرت و… می‌پردازد. این فیلم در جشنواره فیلم فجر کاندید دریافت 11 جایزه و موفق به کسب 4 سیمرغ بلورین شد.
تنگه ابوقریب (1397)
تنگه ابوقریب در جشنواره فیلم فجر سال 1396 شرکت کرد و موفق به کسب 5 سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین چهره‌پردازی و بهترین جلوه‌های ویژه میدانی شد. این فیلم در سال 1397 به اکران عمومی درآمد و می‌توان آن را از لحاظ ساخت و تولید، بهترین فیلم ایرانی 97 دانست.
در سینمای پس از انقلاب اسلامی، فیلم های دفاع مقدس جزو جدایی ناپذیری از سینمای کشور شده‌اند. در این میان برخی از فیلم‌ها از کیفیت، جلوه‌های ویژه و کشش داستانی ویژه‌ای برخوردارند که تنگه ابوقریب بدون شک یکی از آن‌ها است.
این فیلم را بهرام توکلی کارگردانی کرده و جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، مهدی پاکدل و… در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. تنگه ابوقریب روایتی واقعی از یک عملیات مهم و حساس در دوران دفاع مقدس است.
هزارپا (1397)
فیلم هزارپا که پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران نیز است، در رده یکی از بهترین فیلم های طنز ایرانی قرار می‌گیرد. این فیلم را ابوالحسن داوودی کارگردانی کرده و امیر برادران، پیمان جزینی و مصطفی زندی در نگارش فیلم‌نامه آن همکاری کرده‌اند. رضا عطاران، جواد عزتی، سارا بهرامی، مهران احمدی، سپند امیرسلیمانی، امیرمهدی ژوله و… در هزارپا نقش‌آفرینی کرده‌اند.
داستان این فیلم درباره دو دزد به نام‌های رضا (رضا عطاران) و دوستش منصور (جواد عزتی) است که متوجه می‌شوند فرد پولداری نذر کرده تا با یک جانباز ازدواج کند. رضا که پای خود را در یک تصادف از دست داده، تصمیم می‌گیرد با نقشه به این دختر نزدیک شود تا بتواند با او ازدواج کند.
متری شیش و نیم (1398)
متری شیش و نیم یکی از بهترین فیلم های ایرانی جدید است که در سال جاری اکران شد. این فیلم دومین فیلم بلند داستانی و در عین حال درخشان و جذاب سعید روستایی، پس از فیلم ابد و یک روز است.
پریناز ایزدیار، پیمان معادی و نوید محمدزاده در این فیلم همکاری خود را با سعید روستایی تکرار کرده‌اند. متری شیش و نیم درباره دلال مواد مخدری به نام ناصر خاکزاد (نوید محمدزاده) است که با پیگیری‌های پلیسی به نام صمد (پیمان معادی) دستگیر می‌شود. این فیلم بزنگاه‌های اخلاقی و دوراهی‌هایی را که ناصر با آن‌ها مواجه شده است، به تصویر می‌کشد.
متری شیش و نیم در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد. این فیلم که در جشنواره بین‌المللی ونیز هم به نمایش درآمده است، با 27 میلیارد و 704 میلیون تومان فروش، دومین فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران و هم‌چنین پرفروش‌ترین فیلم غیرکمدی تاریخ سینمای ایران است. بنابراین منصفانه است اگر بگوییم متری شیش و نیم بهترین فیلم ایرانی سال 98 بوده است.
کلام آخر درباره بهترین فیلم های ایرانی تاریخ سینمای ایران بعد از انقلاب اسلامی
ما در این یادداشت به معرفی و بررسی بهترین فیلم های ایرانی از سال‌های پس از انقلاب تا زمان حال حاضر پرداختیم. اگرچه بیشتر این فیلم‌ها در گیشه موفق بوده‌اند، اما همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، با لیست پرفروش ترین فیلم های سینمای ایران تفاوت دارند.
فیلم‌های این لیست براساس میزان موفقیت خود در جشنواره‌ها، نظرات منتقدان و ارزیابی بینندگان انتخاب شده‌اند. برخی از این فیلم‌ها میراث فرهنگی کشور هستند و نقاط عطف سینمای کشور محسوب می‌شوند. با این وجود، به‌طور حتم فیلم‌های خوش‌ساخت و جذاب دیگری در طی این 4 دهه در کشور تولید شده که ممکن است در این لیست به آن‌ها نپرداخته باشیم.
برای مثال درباره بهترین فیلم ایرانی 98 علاوه بر متری شیش و نیم می‌توان از سرخپوست، مسخره‌باز، غلامرضا تختی و… نیز نام برد. بنابراین در سال‌ها و دهه‌های دیگر نیز فیلم‌های بسیار قابل توجه دیگری وجود دارد که در این یادداشت فرصت اشاره به آن‌ها پیش نیامد.
اگر شما بخواهید فیلمی را به لیست بهترین فیلم های ایرانی اضافه کنید، آن کدام فیلم خواهد بود؟ کدام‌یک از فیلم‌هایی را که از آن‌ها در این یادداشت نام بردیم، تماشا کرده‌اید؟ آیا فیلمی به چشمتان خورد که تصمیم بگیرید آن را در آینده‌ای نزدیک تماشا کنید؟ به‌نظر شما کدام فیلم ایرانی در سطح جهانی جزء بهترین فیلم ها شناخته می‌شود؟ شما می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را با ما و سایر خوانندگان فانیبو در میان بگذارید.
