استان ایلام یکی از استان‌های ایران با بیشترین جاذبه‌های طبیعی از جمله کوه و دشت و… است. این استان دارای جاذبه های تاریخی غنی نیز است که بسیاری از مردم از این جاذبه‌ها آگاه نیستند. ایلام استانی تاریخی است و نام‌گذاری آن به زمان عیلام باستان بازمی‌گردد. گویش مردم در این استان به زبان کردی است. در این مقاله به بررسی برخی از جاهای دیدنی ایلام می‌پردازیم.
آسيابهای آبی قديمی
در محدوده استان ايلام، آسيابهای قديمی وجود دارد كه تعدادی از آنها در حال حاضر نيز مورد استفاده هستند. نام برخی از این آسیاب‌های تاریخی و قدیمی آسيابهای قبا، كاظم بگه تنوره خان، كلای، چگاوزنه، يوسف و… است.
سنگ نوشته آشوری (گل گل)
یکی از مهم ترین جاهای دیدنی ایلام محل سنگ نوشته گلگل ملكشاهی است. این اثر تاریخی در كنار روستای گلگل در فاصله ۲۵ كيلومتری شهر ايلام بر ديواره كوه حك شده است. اين سنگ‌‌نبشته به دوران آشوریان بازمی‌گردد و قدمت آن 3 هزار سال تخمین زده شده است. بر روی سنگ‌‌نبشته، نقش پيكره يك سرباز آشوری با كلاه‌خود، ماه و ستاره در بالای سر آن مشاهده می شود. در قسمت تحتانی اين سنگ‌‌نبشته چند جمله با خطوط ميخی حك شده است.
سم دل دل
در تنگ گراب (نزديكی شهر ايلام) تعدادی قلوه سنگ به حالت نعل‌اسبی به صورت روی هم انباشته شده‌اند و در كف محوطه داخلی آن تخته‌ای از سنگ روی زمينی قرار گرفته است. آثار سم اسبی بر روی سنگ نقش بسته و بوميان محل معتقدند كه اين اثر، جای سم اسب يكی از امامان شيعه است كه از محل عبور كرده است و به همین دلیل سُم دُل دُل یکی از جاهای دیدنی ایلام شده است.
گورستان چنار
یکی از مکان های تاریخی ایلام گورستان چنار است. اين گورستان باستانی به حدود هزار سال قبل از ميلاد مسیح تعلق دارد. در اين محدوده، تعدادی گور باستانی كشف شده است. بنا به رسم آن زمان، مردگان را درون خمره‌های كوچك و بزرگ دفن می‌کردند و لوازم و اشيا مرده را نيز در كنار او در داخل خمره می‌گذاشتند.
تپه وركبود
تپه وركبود که یکی دیگر از جاذبه های گردشگری ایلام از لحاظ باستانی است، در نزديك رود كشكان در استان ایلام قرار دارد. باستانشناسان در گودال قائمی كه در اين تپه حفر كرده‌اند، به تعداد زيادی گور دست يافته‌اند كه تعدادی از آنها با قلوه سنگ‌های نامنظم پوشيده شده بودند. اشياء فلزی به دست آمده از اين تپه، از جنس مفرغ و آهن هستند. به دلیل اهمیت تاریخی این تپه، ورکبود در لیست جاهای دیدنی ایلام قرار می‌گیرد.
تالاب سیاب دریوش
این تالاب در جنوب غربی بخش ملکشاهی قرار دارد. مساحت آن در حدود 4 هکتار و ارتفاع آن 2740 متر از سطح دریا است. متوسط بارندگی سالیانه آن بیش از 600 میلی‌متر است. تالاب سیاب دریوش دارای آب دایمی و شکل آن دایره‌ای است. این تالاب به دلیل قرارگیری در ناحیه کوهستانی، در رده مناطق سردسیری و ییلاقی ایلام قرار می‌گیرد. تالاب سیاب از جاذبه های گردشگری ایلام در تابستان است.
آبشار گچان
آبشار گچان در 15 کیلومتری شهر ایلام و در میان «تنگ» که خود یکی از تفرج‌گاه‌های ایلام است، قرار دارد. در این منطقه که کوه‌های زیبا به همراه گچان، منظره بسیار زیبایی را ایجاد کرده است. به گونه‌ای که در هر چهار فصل، پذیرای خیل عظیم دوست‌داران طبیعت است. محدوده آبشار گچان به این علت که برای تفریح و استراحت مکانی مناسب است، در لیست جاهای دیدنی ایلام قرار گرفته است.
تالاب زمزم
تالاب زمزم در 74 کیلومتری ایلام واقع شده است. مساحت آن در حدود یک هکتار و ارتفاع آن از سطح دریا 675 متر است. آب آن به صورت چشمه از زمین می‌جوشد. پوشش گیاهی اطراف آن چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده و یکی دیگر از جاذبه های گردشگری ایلام برای دوست‌داران طبیعت است.
گورستان كان گنبد
گورستان كان گنبد در ۳۰ كيلومتری ايلام، در دامنه يكی از پشته‌های كوه شاه واقع شده است. گورها عمدتا در بالا و دامنه آن مشاهده می شود. قدمت این گورستان باستانی به زمان پیش از مادها بازمی‌گردد و به علت اهمیت ویژه‌ای که از لحاظ تاریخی دارد، در لیست جاهای دیدنی ایلام قرار می‌گیرد.
تالاب چکر
در غرب ایلام و در ناحیه چکر، تالاب زیبای چکر قرار دارد. این تالاب در منطقه گرمسیری قرار دارد و آب آن دائمی است. نی‌زارهای اطراف آن به همراه طبیعت بکر زیبای اطراف، واقعا دیدنی است. این تالاب یکی از جاذبه های توریستی ایلام در زمستان است.
قلعه سه کسان
در جنوب غربی دره شهر و بر روی ارتفاعات صخره‌ای، در بالاترین نقطه قلعه‌ای بزرگ وجود دارد که به آن سه کسان یا سه کسون می‌گویند. این قلعه یکی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین قلعه های دوره ساسانی است. این قلعه دارای آب انبار و کنده‌کاری روی صخره‌ها است. دسترسی به این قلعه بسیار مشکل است، دیوارها جهت غیر قابل دسترس بودن بر روی صخره‌ها ساخته شده‌اند. اما با وجود سختی در دسترسی به این مکان، باز هم یکی از محبوب ترین جاذبه های گردشگری ایلام است.
قلعه هزارانی
یکی دیگر از آثار باستانی که در لیست جاهای دیدنی ایلام قرار می‌گیرد، قلعه هزارانی است. در روستای هزارانی و در بخش شمالی جاده بقایای قلعه‌ای بر روی یک تپه دیده می‌شود. ارتفاع این تپه حدود 10 متر است که آثار باقی‌مانده از یک قلعه روی آن دیده می‌شود. این قلعه متاسفانه با گذشت زمان، نسبتا تخریب شده و اکنون به صورت نیمه‌مدفون است. قدمت قلعه هزارانی به دوران ساسانی بازمی‌گردد.
قلعه سام
از نظر مورخین و پژوهشگران، قلعه سام در یک دوره از تاریخ که احتمالا حد فاصل اواخر دوره پارت‌ها و اوایل دوره ساسانی است، ساخته شده است. کاربرد این قلعه نظامی و دفاعی بوده، زیرا قلعه در صعب‌العبورترین بلندی‌های کوه بنا شده است. معماری قلعه به سبک معماری دوره ساسانیان است و از لحاظ تاریخی ارزش بسیاری دارد و به همین دلیل در رده برترین جاهای دیدنی ایلام قرار می‌گیرد.
قلعه آبدانان
استان ایلام مهد قلعه‌های نظامی دوران ساسانی است و قلعه آبدانان نیز یکی از آن قلعه‌ها است. بنای قلعه تحت حفاظت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام است که به جهت اهمیت آن و انجام مطالعات باستان‌شناسی و حفاظت و مرمت آن، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
آتشکده سیاهگل ایوان
این آتشکده متعلق به دوره ساسانیان، یکی از سالم‌ترین آتشکده‌های دوران قبل از اسلام در استان ایلام است. این بنا روی چهار پایه ساخته شده و دارای یک گنبد است. اگر به تماشای آثار باستانی علاقه دارید، این جاذبه گردشگری ایلام را از دست ندهید.
آتشکده موشکان
موشکان نیز آتشکده دیگری مربوط به دوران ساسانیان است. این آتشکده در طول زمان بر اثر حوادث مختلف تخریب شده و اکنون توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان با طاق‌های قوسی شکل بازسازی شده است.
چهار طاقی
یکی دیگر از مکان های تاریخی ایلام چهار طاقی است. این اثر در شهرستان دره شهر بر روی تپه بنای یک آتشکده به صورت چهار طاقی باقی مانده است. این بنا نیز مانند بسیاری از بناهای تاریخی ایلام، مربوط به دوران ساسانی است. آتشکده‌ها یکی از مهم ترین جاهای دیدنی ایلام به شمار می‌روند.
قلعه والی
قدمت این قلعه به دوران قاجار باز می‌گردد و به دستور غلام‌رضاخان والی ساخته شده است. قلعه والی به عنوان ییلاق غلام‌رضاخان مورد استفاده بوده است. کتیبه‌ای نستعلیق در این بنا وجود دارد که جزو آثار نفیس میراث فرهنگی است و دیدن آن خالی از لطف نیست.
طاق شیرین و فرهاد
در نزدیکی شهر ایوان استان ایلام، طاقی تاریخی به نام «شیرین و فرهاد» وجود دارد. بنابر افسانه‌ها، فرهاد در کمتر از نیم روز این طاق را برای استراحت شیرین بنا کرده است. اما باستانشناسان و مورخین معتقدند این بنا در زمان اشکانیان برای پرستش میترا ساخته شده است. طاق شیرین و فرهاد به علت اهمیتی که از نظر تاریخی دارد در رده جاهای دیدنی ایلام قرار می‌گیرد.
غار کناتاریکه
این غار در فاصله ۳۵ کیلومتری مسیر ایلام-دره شهر قرار گرفته است است. دهانه ورودی غار به صورتی است که در هر زمان، تنها یک نفر می‌تواند از این ورودی عبور کند؛ اما پس از کمی پیاده‌روی ارتفاع غار به ۱۲ متر می‌رسد. این غار سرد از جاذبه های گردشگری ایلام در تابستان محسوب می‌شود.
کلام آخر درباره جاهای دیدنی ایلام و جاذبه های گردشگری آن
در این یادداشت سعی کردیم برخی از جاذبه های گردشگری ایلام را بررسی کنیم. ایلام دارای کوه‌ها و دشت‌های بی‌شماری است که برای دوست‌داران طبیعت هم مکانی فوق‌العاده محسوب می‌شود. آیا تاکنون به ایلام سفر کرده‌اید؟ آیا قصد سفر به ایلام را دارید؟ نظرات خود را درباره جاهای دیدنی ایلام با ما و سایر خوانندگان فانیبو در میان بگذارید.
